ΠΑΝΑΓΙΑ ΖΥΓΩΤΗ

Μονή Παναγίας (1743-1898)

Απο το βιβλίο της Λέλας Κόζαρη-Μπακολουκά

“Εξωκκλήσια - Προσκυνητάρια των Δελφών”

Η Μονή της Παναγίας,είχε οικοδομηθεί το 1743 με πολλά αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, επάνω στα ερείπια του αρχαίου Γυμνασίου σύμφωνα με δυο επιγραφές που σώθηκαν και μας δίνουν τις εξής πληροφορίες :

Η πρώτη, επάνω απο την κύρια δυτική είσοδο του ναού χρονολογεί, την ολοκλήρωση της οικοδόμησής του το 1743 και ονομάζει ως κτήτορες κάποιον Συμεών και τον ηγούμενο Φιλόθεο. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1751, σύμφωνα με την δεύτερη επιγραφή, επάνω απο τη νότια είσοδο, ο ναός τοιχογραφήθηκε “με έξοδα του... κυρίου Ι. Ντάσιου του εξ Ιωαννίνων”. Στην περιγραφή δεν παρέχεται καμία πληροφορία για το ζωγράφο.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία μόνον οι καλόγεροι του μικρού αυτού μοναστηριού της Παναγίας γνώριζαν τι κρυβόταν κάτω απο το Καστρί. Σε ένα αρχαίο κίονα, που χρησιμοποιήθηκε και στο μοναστήρι, είχε χαράξει το όνομά του και ο λόρδος Βύρωνας κατά την επίσκεψή του στους Δελφούς στις αρχές του 19ου αιώνα.

Διοικείτο απο το 1898 απο την Ι. Μ. Ιερουσαλήμ υπό την επίβλεψη του Επισκόπου Λειβαδιάς. Το σημαντικό είναι οτι διατηρήθηκαν οι τοιχογραφίες της μονής. Το ημερολόγιο της ανασκαφής που κρατούσε ο Γάλλος αρχαιολόγος G. Colin γράφει : Στις 13 Ιουνίου 1898 έναρξη των ανασκαφών στο χώρο της Παναγίας. Στις 23.07.1898 και στις 16.08.1898 ο τεχνικός Π. Καλούδης, του οποίου το όνομα βρίσκεται στη στήλη του Μουσείου, ήρθε απο την Αθήνα για να αποτοιχίσει τις τοιχογραφίες του ναού της Παναγίας.

Οι αποτοιχισμένες αγιογραφίες με αριθμούς ΒΜ2417, ΒΜ2418, ΒΜ2410, ΒΜ2413 και ΒΜ2419, βρίσκονται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Οι τρείς πρώτες διασώζουν, σχεδόν ακέραιες, τρείς παραστάσεις απο τον κύκλο του Ακάθιστου Υμνου, ενώ οι δύο τελευταίες αποτελούν σπαράγματα του ίδιου κύκλου.

Σύμφωνα με παραδόσεις το μετόχι της Παναγίας απαλλοτριώθηκε. Η παλιά εικόνα της Παναγίας, καθώς και εικόνες του τέμπλου φυλάχθηκαν και μεταφέρθηκαν απο τους καλόγερους στο μοναστήρη της Ιερουσαλήμ στη Δαύλεια και επέστρεψαν όταν ανοικοδομήθηκε το νέο μοναστήρι

της Παναγίας Ζυγωτής στον ελαιώνα Δελφών.

Φωτογραφία της Μονής απο ψηλά (1869)

Τοιχογραφίες της Μονής στο Βυζαντινό Μουσείο

α) Αγιος Τρύφων (1751)

β) Κοίμηση Θεοτόκου (1751)

γ) Μοναχός σε πλοίο (1751)